Nowelizacja Prawa o stowarzyszeniach

Dnia 25 września 2015 r. uchwalona została nowelizacja do ustawy – Prawo o stowarzyszeniach z dnia 7 kwietnia 1989 r. dotykająca w istotny sposób podstawowe zmiany, w tym regulacje dotyczące terenowych jednostek organizacyjnych czy zasady wynagradzania członków zarządu. Dodatkowo, nowelizowano przepisy dotyczące organów nadzoru, zaskarżania uchwał, stowarzyszeń zwykłych. Jak wiadomo, ustawa – Prawo o stowarzyszeniach ma ogromne znaczenie dla świata klubów sportowych, których zdecydowana większość działa w formie stowarzyszeń (w tym UKS-ów).

Poniżej wskazuję na najważniejsze zmiany:

• Obecnie aby zarejestrować stowarzyszenie niezbędna jest inicjatywa co najmniej 15 osób (15 uczestników spotkania założycielskiego, przyjmujących statut i deklarujących członkostwo). Uchwalone zmiany zmniejszają liczbę założycieli do 7. Zmiana podyktowana jest tym, że pojawiały się sygnały, że wymóg 15 osób był barierą do tworzenia stowarzyszeń w wielu środowiskach lokalnych;
• stowarzyszenia zwykłe aktualnie nie mają osobowości prawnej, mogą być finansowane jedynie ze składek. Nowelizacja umożliwi im nadanie tzw. ułomnej osobowości prawnej, będą miały prawo do korzystania z dotacji, ich finansowanie działalności będzie też możliwe ze środków z darowizn, spadków, zapisów, dochodów z majątku stowarzyszenia oraz ofiarności publicznej. Stowarzyszenia zwykłe nie będą prowadzić działalności gospodarczej, odpłatnej działalności pożytku, nie będą tworzyć jednostek terenowych ani zrzeszać osób prawnych;
• Usprawnić zakładanie stowarzyszeń mają również zmiany dotyczące rozpoznania wniosku o rejestrację stowarzyszenia. W obecnym stanie prawnym sądy mają na to trzy miesiące. Po zmianie będą obowiązywać ogólne terminy zapisane w ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym, które wskazują na tygodniowy termin załatwienia sprawy (choć nadal będzie to tzw. termin instrukcyjny, tj. nie wiążący sądu w relacji z obywatelem);
• Obecnie organ nadzorczy (starosta, prezydent miasta na prawach powiatu) bierze udział w procedurze rejestrowania stowarzyszenia, choć przepisy nie precyzują w tym przypadku charakteru prawnego stanowiska organu nadzorczego (na ile stanowisko to jest wiążące dla KRS-u oraz wnioskodawców). Nowelizacja precyzuje rolę organu nadzorczego i zarazem umniejsza ją – o fakcie zarejestrowania stowarzyszenia sąd będzie zawiadamiał organ nadzoru oraz przesyłał mu odpis statutu. Organ nadzoru nie będzie mieć zatem wpływu na to, czy dane stowarzyszenie zostanie zarejestrowane;
• Sprecyzowano warunek dopuszczalności wynagradzania członków zarządu stowarzyszenia za czynności wykonywane w związku z pełnioną funkcją w organizacji – możliwość taką musi przewidywać statut stowarzyszenia;
• Dodano wymóg określenia w statucie warunków, jakie muszą być spełnione aby terenowa jednostka organizacyjna mogła uzyskać osobowość prawną.

Ustawa wchodzi w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia, czyli 20 maja 2016 r. z wyjątkiem regulacji dotyczących przekształcenia stowarzyszenia zwykłego liczącego co najmniej siedmiu członków w stowarzyszenie. W terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, stowarzyszenia działające na podstawie przepisów dotychczasowych dostosują swoje statuty do wymagań zmienionej ustawy. W terminie 24 miesięcy od dnia wejścia w życie nowelizacji, stowarzyszenia zwykłe działające na podstawie przepisów dotychczasowych są obowiązane dokonać wpisu do ewidencji. Brak wpisu skutkuje rozwiązaniem stowarzyszenia zwykłego z mocy prawa.

Michał Gniatkowski

radca prawny